Cursus A/B

 

‘De menselijke maat’

(gezamenlijk vier lezingen in januari t/m maart 2023)

 

In vier lezingen stellen wij de vraag centraal naar de menselijke maat in een tijd waarin onzekerheid en kwetsbaarheid een aanslag plegen op hoe wij in de wereld staan. Mensen zoeken daarbij houvast in digitalisering en technologie. Hoe bewaken wij de wortels van onze menselijkheid?

​

Locatie:  De bijeenkomsten van cursus A/B vinden plaats op de maandagavond in De Buorskip te Beetsterzwaag. 

​

Tijd:  20.00 - 22.00 uur

​

​

​

​

9 januari 2023   Kwetsbare menswording – Vragen vanuit Buber en Heschel

​

Dr. Hans Schravesande, theoloog , secretaris van de Stichting ter bevordering van het wetenschappelijk onderwijs in de Judaïstiek

 

Onze tijd wordt gekenmerkt door onzekerheid en kwetsbaarheid. Een gevoel dat voortkomt uit een ervaring van verschillende crises. Daarbij lijken leidende ideeën en ideologieën te verdampen. De vraag naar wat de mens in wezen is verdwijnt naar de achtergrond. Door individualisering, fragmentarisering en verlies van transcendente waarden worden communicatie en dialoog steeds moeilijker. Ondanks of juist door de rol van de sociale media.

​

Twee Joodse religieuze denkers uit de vorige eeuw zouden ons kunnen helpen om de vraag naar dialogische menswording opnieuw te stellen. Buber en Heschel hebben veel gezamenlijk: hun denken bestrijkt filosofie, theologie, spiritualiteit/mystiek en maatschappelijk handelen. Met als gedeelde achtergrond de Chassidische levenspraktijk. Die bracht hen er ook toe om voortrekkers te worden in wat we nu ecologische theologie en filosofie zouden noemen.

​

Beide denkers hadden in de crisisjaren dertig in Duitsland contact met elkaar, in overeenstemming en verschil van mening. Voor beiden was de actualiteit van de bijbelse profeten onopgeefbaar. Van daaruit wordt ook de vraag naar de verhouding van schepping/natuur tot de messiaanse geschiedenis gesteld, in de spanning tussen hoop en wanhoop.

​

De wijze waarop zij filosofie, theologie, spiritualiteit en maatschappelijk handelen tot een levend geheel probeerden te maken, blijft ook nu een centrale uitdaging bij het zoeken naar wat de mens is en kan worden.

​

​

6 februari 2023   ‘Ethische aspecten van kunstmatige intelligentie’

 

Dr. Gerben Stavenga, wetenschapsfilosoof, was tot zijn pensioen verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen

 

We leven in een technologische wereld waarin kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol speelt. Dat roept de vraag op: hoe zijn allerlei ontwikkelingen in ethisch opzicht te beoordelen? Wat willen we wél en wat willen we beslist niét? Waar willen we eigenlijk met onze wereld heen? Men zegt niet ten onrechte dat een op hol geslagen kunstmatige intelligentie één van de grote gevaren van de mensheid is.

​

Er zijn nu reeds zelflerende en zelfstandig opererende machines en ook machines die al een grotere denkkracht hebben dan de mens. Zal uiteindelijk een oude droom gerealiseerd worden, een ‘machine’ te creëren die net als de mens over zelfbewustzijn beschikt? Wat zou dat betekenen? Hoe verhoudt een dergelijke ontwikkeling zich tot het toekomstperspectief dat de Bijbel schetst?

 

​

6 maart 2023   ‘Een orde van brood en bloemperken’

​

Een theologisch perspectief op voedsel in het antropoceen, het tijdperk waarin het aardse klimaat en atmosfeer de gevolgen ondervinden van menselijke activiteit

​

Dr. Erica Meijers, docent diaconale theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen

​

Samen eten brengt mensen bijeen in tijden van grote ecologische vragen. Voedsel is een breed terrein dat bijna alle aspecten van mens-zijn omvat. Het betreft economische, sociale en culturele systemen; het gaat zowel om spiritualiteit als om het lichaam. Het antropoceen als een tijdperk waarin de mensheid natuurlijke processen beïnvloedt, kan goed in kaart worden gebracht aan de hand van de omgang met voedsel.

​

Zowel in bijbelse verhalen als in kerkelijke praktijken hangt voedsel doorgaans samen met tafelgemeenschap. Het christendom zelf zou een eetclub kunnen worden genoemd, aangezien de Tafel van de Heer het hart van de kerk vormt.

​

Door grote ecologische vragen te benaderen vanuit het perspectief van de maaltijd worden ze teruggebracht tot een menselijke maat. Eenvoudige vragen als: waar eten we, met wie eten we en wat eten we geven toegang tot de politieke, economische, sociale en ecologische aspecten van voedsel.

​

Tijdens deze lezing onderzoeken we hoe het perspectief van de tafelgemeenschap kan bijdragen aan een theologische omgang met het antropoceen. Daarbij kijken we zowel naar bijbelse verhalen waarin maaltijden centraal staan, als naar de eucharistie. De verschillende aspecten van de eucharistie vormen een leidraad voor een theologische visie op voedsel en maaltijden.

​

 

27 maart 2023   Spiritualiteit van mens en natuur in de moderne kunst

 

een primitivistische en een ecologische visie op de natuur

​

Prof. dr. Wessel Stoker, was hoogleraar godsdienstfilosofie en esthetica aan de VU 

​

Mythenmakers als de Amerikaanse kunstenaars Newman, Rothko en Gotlieb zagen de westerse wereld in een spirituele crisis. Ze gingen te rade bij de kunst van de oude volken. Gauguin had dit al eerder gedaan. Hij zocht het onbedorvene en zuivere op Tahiti, ver weg van het Westen. Franz Marc vond het zuivere van de natuur bij het dier.

​

Is zo’n ‘primitivistische’ spiritualiteit van de natuur voor onze huidige wereld nog wel overtuigend? Wij worstelen met de vraag van het behoud van de natuur. Geeft kunst, naast filosofie en theologie, een antwoord op ons huidige ecologische problematiek? Joseph Beuys en andere kunstenaars geven voorbeelden van ecokunst.

​